Osoba, która poniosła szkodę np. w wyniku udziału w wypadku komunikacyjnym, może domagać się m.in. odszkodowania np. za zniszczone mienie i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nie każdy jednak wie, że osoba poszkodowana może żądać wypłaty odszkodowania za sprawowanie nad nią nieodpłatnej opieki np. przez domowników.
Można wyobrazić sobie sytuację, że osoba poszkodowana w m.in. wypadku komunikacyjnym, musi korzystać z pomocy osób trzecich. Potrzebuje pomocy np. w codziennej toalecie, ubraniu się, czy przygotowaniu posiłku. Najczęściej taką pomoc świadczą osoby najbliższe, domownicy. Osobie poszkodowanej przysługuje prawo żądania odszkodowania za taką opiekę, nawet wówczas, jeżeli nie poniosła z jej tytułu żadnych wydatków.
Niektóre towarzystwa ubezpieczeniowe stanęły jednak na stanowisku, że koszty świadczonej pomocy należą się jedynie wtedy, kiedy poszkodowany poniósł w związku ze sprawowaniem nad nim opieki rzeczywiste wydatki, np. opłacił wynagrodzenie opiekunki. Inni natomiast twierdzili, że odszkodowanie należy się bez względu, czy pomoc była świadczona odpłatnie, czy też nie.
Te wątpliwości rozwiał Sąd Najwyższy.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 lipca 2020 r. sygn. akt. III CZP 31/19 stwierdził, że sprawca, czy ubezpieczyciel powinien wypłacić poszkodowanej osobie odszkodowanie z tytułu nieodpłatnej opieki osoby bliskiej nad poszkodowanym, np. w wypadku komunikacyjnym.
Sąd Najwyższy stwierdził, że „poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się na podstawie art. 444 § 1 kodeksu cywilnego odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie”. W ten sposób Sąd Najwyższy rozwiał powyższe wątpliwości, które powstały na tle orzekania w sprawach o odszkodowanie.
Co ważne, odszkodowanie za sprawowanie opieki przez osoby najbliższe należy się nawet wtedy, kiedy pomoc ta była świadczona nieodpłatnie. Sąd Najwyższy wyszedł z założenia, że pogląd przeciwny mógłby wpłynąć na to, że poszkodowani zawieraliby fikcyjne umowy z osobami bliskimi, gdzie ustalaliby wysokość kosztów sprawowanej opieki.
Jak w praktyce wygląda ustalanie wysokości odszkodowania z tytułu sprawowania opieki przez osoby najbliższe?
W pierwszej kolejności należy ustalić ile godzin dziennie i przez jaki okres taka opieka była sprawowana. Następnie należy ustalić, jaki jest koszt jednej godziny świadczenia usług opiekuńczych w danej gminie, w okresie kiedy ta opieka była świadczona. W ten łatwy sposób można wyliczyć, jakie odszkodowanie należy się z tytułu sprawowania opieki przez osoby bliskie. Jeżeli sprawa trafia do sądu i sprawca lub ubezpieczyciel kwestionują zasadność świadczonej pomocy, swoje racje możemy udowadniać np. przy pomocy świadków.